Fort aan het Pampus

52°21'52.5"N 5°04'09.3"E

52.364577, 5.069264

Pampus (officieel Fort aan het Pampus) is een forteiland in het IJmeer. Het is aangelegd als onderdeel van de Stelling van Amsterdam om de vaargeul Pampus te verdedigen tegen aanvallen vanuit de Zuiderzee.

Na de Frans-Duitse Oorlog van 1870 was het Nederlands bestuur bevreesd voor een aanval op Amsterdam. Men bouwde rondom Amsterdam een vestingring, de Stelling van Amsterdam. In 1879 deed kamerlid jhr.mr. Rutgers van Rozenburg bij de behandeling van de Vestingsbegroting het eerste voorstel om op het Muiderzand, ten zuiden van Pampus een permanent fort aan te leggen. Met de batterijen ten noorden van het IJ op het Vuurtoreneiland en ten zuiden met Fort Diemerdam zou de gehele toegang tot Amsterdam worden bewaakt.

 [Bron:https://nl.wikipedia.org/wiki/Pampus_(eiland)]

Fort Hinderdam

52.283751, 5.058560

Voor de aanleg van de sluizen stond de Vecht in open verbinding met de Zuiderzee. Het waterniveau in de rivier fluctueerde met het tij en bij stormen was er overstromingsgevaar dat tot in de stad Utrecht schade kon aanrichten. Om dit te voorkomen werd in 1288 tussen Breukelen en Maarssen een dam met sluis aangelegd, de Otterspoordam. Deze dam lag op het noordelijke eindpunt van de Utrechtse overzeese handel en scheepvaart. In 1437 gaf de bisschop van Utrecht opdracht een nieuwe dam meer naar het noorden, maar net ten zuiden van de grens met Holland, aan te leggen. De naam Hinderdam was het gevolg van de last die dit opleverde voor de scheepvaart.

In een bocht van de Vecht werden zeesluizen, een keer- en uitwateringssluis en een dam gebouwd. In eerste instantie lagen hierbij geen verdedigingswerken, maar in 1629 bouwde men ter plaatse een aarden schans.  In dat jaar trokken Habsburgse en Spaanse troepen vanuit het oosten het land binnen. Amersfoort werd bezet en de vijand dreigde verder naar het westen door te stoten. Ter verdediging werd met grote spoed een waterlinie op Hollands en Utrechts gebied aangelegd, deze strekte langs de Vecht en de Vaartsche Rijn van Muiden tot Vreeswijk. Het Staatse leger zette het laaggelegen land onder water door - onder andere - de sluis bij Hinderdam open te zetten. Bij de dam werd een eenvoudige versterking aangebracht ter verdediging van de sluis en ter beveiliging van de hogergelegen toegangswegen. De Utrechtse Waterlinie is later opgegaan in de Oude Hollandse Waterlinie.

In 1672 werd de aarden schans nog versterkt, maar in 1673 ging men al over tot de bouw van een gebastioneerd fort. Na een eeuw vergeefse onderhandelingen tussen Holland en Utrecht werden in 1674 bij Muiden nieuwe zeesluizen gebouwd en vervolgens werd de sluis bij Hinderdam gesloopt. Utrecht was bezet door het Franse leger en Holland benutte de kans. In datzelfde jaar kwam Utrecht weer bij de Unie, maar alleen onder de voorwaarde dat de sluis bij Hinderdam niet herbouwd mocht worden en Holland kreeg het recht van militaire inundatie over het Utrechts gebied.

Het fort bleef behouden en had als doel het verkeer op de Vecht en op de Vechtdijken te controleren. Tevens kon het de buurforten, zoals Fort Uitermeer verder stroomafwaarts en Fort Kijkuit, met het geschut ondersteunen.

In de 18de eeuw behield het fort grotendeels zijn 17de-eeuwse vorm en in 1815 werd het opgenomen in de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Bij het fort op eiland in de Vecht behoorden nog een klein eilandje (lunette) aan de Nigtevechtse kant van de Vecht en een binnendijkse lunette aan de Nederhorst den Bergse (nu Wijdemeren) kant van de Vecht.

In 1913 werd Fort Hinderdam onderdeel van de Stelling van Amsterdam. Op 1 september 1922 werden delen van de Stelling van Amsterdam ondergebracht bij Vesting Holland; het fort maakte deel uit van het oostfront. Ten slotte verrees in 1934 op het fort nog een V.I.S.-mitrailleurkazemat om de provinciale weg Hilversum – Weesp die in 1927 was aangelegd te verdedigen. Tijdens de mobilisatie van 1939 werden wederom soldaten gelegerd op het Fort bij Hinderdam. Zo’n 200 militairen maakten het fort en directe omgeving gereed, vooral door loopgraven aan te leggen, voor de naderende invasie van het Duitse leger.

[Bron:https://nl.wikipedia.org/wiki/Fort_bij_Hinderdam] 

Kustbatterij Diemerdam

52.343008, 5.013747

Het Fort Diemerdam, officieel Kustbatterij bij Diemerdam is een 19e-eeuws militair verdedigingswerk van de Stelling van Amsterdam. Het is gelegen in het oostelijk deel van de gemeente Diemen aan de Diemerzeedijk. Het is, net als de evenknie bij Kustbatterij bij Durgerdam, een open kustbatterij en daarom qua bouwstijl afwijkend van de andere forten.

Het bouwwerk mag eigenlijk ook geen fort heten; 'Fort Diemerdam' is een in de volksmond ontstane naam. Er zijn twee officiële namen voor het verdedigingswerk: Werk aan het IJ voor Diemerdam en Kustbatterij bij Diemerdam waarbij de laatste tegenwoordig de voorkeur heeft.

Oorspronkelijk was er over het IJmeer uitzicht op Pampus, het Vuurtoreneiland (Kustbatterij bij Durgerdam) en tegenwoordig op het Haveneiland van IJburg.

Op de plaats van het huidige fort lag in 1787 al een dubbele batterij, om Amsterdam te verdedigen tegen een mogelijke aanval van de Pruisen. Tussen 1799-1810 en later in 1827 en 1889 werd Fort Diemerdam aangepast en versterkt. Na 1805 stond de kustbatterij bekend als ‘post no. 6’ in de reeks versterkingen die Cornelis Krayenhoff rond Amsterdam aanlegde.Het had de taak de afsluiting en verdediging van de Zuiderzee en de toegang tot Amsterdam, het tegengaan van landingen, het afslaan van aanvallen en het beschermen van de Diemerdammersluis.

In 1883 werd de kustbatterij onderdeel van de Stelling van Amsterdam. De Diemerdammer- en de Ipenslotersluis werden gebruikt als waterinlaat om het land voor de forten te inunderen.Verder werden in 1889 de geschutsopstellingen en de munitiegebouwtjes gebouwd en in 1896 volgde nog een remise en een munitiegebouw.

Voor het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog werd het fort gebruikt door een afdeling met zoeklichten van het Nederlandse leger. Vijandelijke vliegtuigen konden worden opgespoord en worden beschoten door luchtdoelgeschut. 

[Bron: https://nl.wikipedia.org/wiki/Fort_Diemerdam]