Fort Abcoude

52°16'11.9"N 4°58'51.6"E

52.269973, 4.980991

Het Fort bij Abcoude is een fort van de Stelling van Amsterdam. Het is gelegen oostelijk van Abcoude, tussen het riviertje de Angstel en de spoorlijn Amsterdam – Utrecht, en is in de zomermaanden te bezoeken. Ten noordoosten ligt het Fort Nigtevecht.

Het Fort bij Abcoude was het eerste fort dat in het kader van de Stelling van Amsterdam werd gebouwd. Het ligt aan de spoorlijn van Amsterdam naar Utrecht, een belangrijk acces tussen de geïnundeerde terreinen. Het eerder aangelegde Fort Bijlmer langs het acces was mislukt waardoor de toegangsweg naar Amsterdam vanuit het zuiden nog wijd open lag. Aanvankelijk was de Stelling dichter bij Amsterdam gepland, maar na de bouw van Fort Bijlmer in 1868 was de draagwijdte van de artillerie zodanig verbeterd dat de Stelling verder van Amsterdam moest worden gebouwd. Het Fort bij Abcoude kwam circa 15 kilometer van de stad te liggen.

[Bron:https://nl.wikipedia.org/wiki/Fort_bij_Abcoude]

Fort aan de Winkel

52.276113, 4.994624

Het Fort aan de Winkel is nooit afgebouwd, het bleef een verdedigbaar aardwerk met geschutsopstellingen. Het ligt ten noordoosten van de Vinkeveense Plassen en in de zuidelijke hoek van de Waardassackerpolder en Holendrechterpolder.

Met het werk aan het fort werd in 1893 een start gemaakt. De slappe veengrond maakte het noodzakelijk de bodem met grote hoeveelheden zand te verstevigen. Het zandlichaam werd in 1895 omgevormd tot verdedigbaar aardwerk met geschutsopstellingen. Het voorliggende terrein was zeer slecht geschikt voor aanvallen, waardoor de bouw van dit fort de laagste prioriteit had. De aanleg van betonnen gebouwen werd uitgesteld en bleef uiteindelijk achterwege.

Het fort had tot taak de verdediging van het acces gevormd door de Vinkenkade en de kade en waterloop tussen de Polder de Winkel en de Proosdijpolder. Fort aan de Winkel ligt tussen Fort in de Botshol en Fort bij Abcoude, beide hemelsbreed op circa 3 km afstand.

Het aardwerk is later grotendeels geegaliseerd.Op het fortterrein ligt nog het fundament van de in 1952 gebouwde luchtwachttoren 2X1 Abcoude van het Korps Luchtwachtdienst. Deze luchtwachttoren was van het type E4.80, dat geeft de hoogte tot aan de vloer van de observatiecabine aan, en was in totaal 6,32 meter hoog.

Bij Koninklijk Besluit van 28 oktober 1959 is het fort opgeheven als vestingwerk. Buiten de omgrachting rond het fort staat aan de noordzijde de fortwachterswoning en een houten genieloods uit 1895. Het geheel is een monument. Dit aardewerk is later deels geëgaliseerd.

[Bron: https://nl.wikipedia.org/wiki/Fort_aan_de_Winkel]

Batterijen aan de Gein

Liniewal Geindijk - Nigtevecht

52.275628, 5.004333

De Liniewal Geindijk-Nigtevecht is een ruim 1 kilometer lange wal tussen het Fort bij Nigtevecht en de Gein. Aan de Gein eindigt de wal bij twee oude posten van Krayenhoff. De liniewal, ook wel geniedijk genoemd, is onderdeel van de Stelling van Amsterdam.

Bij de aanleg van de Stelling van Amsterdam werd zoveel als mogelijk gebruikgemaakt van bestaande vaarwegen en dijken om de inundatie te realiseren. Hier was dit niet mogelijk en een liniewal van ruim 1 kilometer werd aangelegd. De wal doorsnijdt de polder Baambrugge-Oostzijde en de Aetsveldsepolder. De liniewal kruist halverwege de Velterslaan, deze weg vormt de scheiding tussen eerder genoemde twee polders.

In de dijk, iets ten westen van het fort, is een nevenbatterij gebouwd. De batterij bestond uit vier kanonnen met munitienissen. Deze nissen in de betonnen muur voor het kanon waren afsluitbaar met schuifluiken. Deze nissen zijn circa 80 centimeter breed, 45 cm diep en 60 cm hoog. De betonnen muur voor het kanon is zo'n 80 centimeter dik en ongeveer 1,8 meter hoog. Voor de muur ligt nog grond als camouflage en als extra bescherming tegen vijandelijke granaatinslagen. Er zijn vijf schuilplaatsen voor de artilleristen. De schuilplaatsen hebben twee toegangsdeuren, alleen de ruimten aan beide uiteinden van de nevenbatterij hebben slechts een toegang. De ruimten zijn ongeveer 2,9 meter diep en 2,6 meter breed. De bemanning voor de kanonnen verbleef anders op het fort.

In 1927 zijn nog drie opstelplaatsen voor luchtafweerkanonnen aangelegd tussen het fort en de nevenbatterij. Ten tijde van de Koude oorlog zijn hier weer luchtafweerkanonnen geplaatst.

[Bron: https://nl.wikipedia.org/wiki/Liniewal_Geindijk-Nigtevecht]

Fort Nigtevecht

52.275000, 5.017191

Het Fort bij Nigtevecht  is gelegen in de Utrechtse gemeente De Ronde Venen op de westoever van het Amsterdam-Rijnkanaal, tegenover Nigtevecht. Het staat ook lokaal bekend als het Knakenfort. In eerste instantie was het fort slechts met een omweg bereikbaar via de Weesperbrug. Sinds 2018 is er een fietsbrug over het Amsterdam-Rijnkanaal in gebruik genomen en is het fort ook via die kant bereikbaar.

Het fort had als doel het beschermen van de sluis tussen de Vecht en het Merwedekanaal (thans Amsterdam-Rijnkanaal), en van de 500 meter zuidelijk gelegen inlatingspunt van de Vechtwaterleiding ten zuidoosten van het fort. Achter het fort ligt de Liniewal Geindijk-Nigtevecht naar het riviertje het Gein. Vanuit de linker keelkazemat kon het terrein van de Aetsveldse polder richting Weesp worden bestreken en de rechter keelkazemat hielp het voorterrein van Fort bij Abcoude verdedigen.

Ten zuidwesten van het fort ligt Fort bij Abcoude, het eerste fort van de Stelling en nog opgetrokken uit baksteen; ten noordoosten ligt Fort bij Hinderdam, een ouder fort, dat deel uitmaakte van de Nieuwe Hollandse Waterlinie.

Het fort heeft nooit strijd gekend maar is tijdens de Eerste Wereldoorlog wel gemobiliseerd. De hefkoepels zijn tijdens de Tweede Wereldoorlog door de Duitse bezetters verwijderd waarna zij het staal gebruikten voor hun oorlogsindustrie. De hefkoepelgebouwen zijn niet opgeblazen om het staal te verwijderen en dit is een van de weinige forten van de Stelling, waaronder ook Fort bij Aalsmeer, waar deze gebouwen nog intact zijn. Tijdens de oorlog deed het fort dienst als opslagplaats van goederen en waarschijnlijk ook van munitie. Door de ligging aan het Amsterdam-Rijnkanaal kon alles wat de Duitsers hadden geroofd relatief eenvoudig met binnenvaartschepen naar Duitsland worden afgevoerd.

Na de oorlog zijn explosieven van de landmacht in het fort opgeslagen. In 1959 is de status van het fort als vestingwerk opgeheven. Het is ook nog tot 1982 gebruikt door de Rijksmunt voor de opslag van muntgeld en heeft hiermee de bijnaam "Knakenfort" overgehouden. De brug is vervangen door een dam in de gracht vanwege de zware vrachtwagens met geld.

[Bron: https://nl.wikipedia.org/wiki/Fort_bij_Nigtevecht]

Stelling Boterkade - Nieuwe Ter Aa - Nieuwersluis

52.185310, 4.963152