52.422535, 4.833101

Het Hembrugterrein ligt tussen het Noordzeekanaal, het Zijkanaal G (Voorzaan), de JM den Uylweg en de Provincialeweg (N203). Langs het Noordzeekanaal loopt de Hemkade en langs het zijkanaal loopt de Havenstraat waaraan woningen liggen.

De Artillerie-Inrichtingen (A.I.) (ook genaamd Constructiewerkplaatsen, Artillerie Inrichtingen, Staatsbedrijf der Artillerie-Inrichtingen, Staatsbedrijf Artillerie-Inrichtingen, Munitiefabriek Hembrug, Artillerie-Inrichtingen Hembrug en Eurometaal) was een Nederlands staatsbedrijf dat zich van 1679 tot 1983 bezighield met de productie van vuurwapens, artillerie en munitie ten behoeve van het Nederlandse leger en het Koninklijk Nederlandsch-Indisch Leger (KNIL).

In 1899 verhuisde de A.I. naar het Hemveldterrein aan het Noordzeekanaal bij Zaandam. De Haagse geschutgieterij werd in 1904 gesloten en de diensten naar Zaandam verplaatst. Van de Artillerie-Inrichtingen die hier in 1897 naartoe was verhuisd zou later een deel Hembrug gaan heten. Hier werden tot na de Tweede Wereldoorlog wapens en munitie geproduceerd.[2] Er zijn nog een ondergrondse schietbaan, een voormalige commandobunker en een 'plofbos' of 'schokbos' waar proeven werden gedaan met explosieven.In 1907 werd in de buurt de draaispoorbrug over het kanaal geopend die Hembrug ging heten. Uiteindelijk zou de naam van de brug op het bedrijf overgaan.

In 1912 werd A.I. aangewezen als staatsbedrijf, en werd daarmee onttrokken aan het rechtstreeks militair gezag. Er werkten toen 1200 mensen, onder wie veel militairen. De meeste producten gingen naar Nederlands-Indië om daar opstanden van de inlandse bevolking, zoals die gedurende de Atjehoorlogen, te onderdrukken.

Na het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog steeg de productie en het personeelsbestand snel, tot een maximum van 8500 mensen in 1917. De wapenproductie vertienvoudigde door de grote bestellingen voor het Nederlandse leger. Na deze oorlog en de oprichting van de Volkenbond daalde het aantal medewerkers tot minder dan 2000 in 1921 en werd zelfs sluiting overwogen. Als alternatief werden auto's geassembleerd en omgebouwd. Ook had het bedrijf 200 chauffeurs in dienst die het vervoer voor het postbedrijf verzorgden, tot dit in 1930 werd overgedragen aan de Posterijen.

In 1928 werd de organisatievorm omgezet in een naamloze vennootschap en kreeg de bedrijfsleiding meer vrijheid van handelen. De grootste klant was nog steeds het KNIL, het aantal werknemers nam langzaam weer toe, om later, ondanks het toenemend aandeel van de civiele productie van bijvoorbeeld draaibanken, weer te dalen tot 1200 in 1932. Daarna was ten gevolge van de Duitse herbewapening weer een toename te zien. In 1940 wilde men de A.I. vernietigen om te voorkomen dat ze in handen van de bezetter zou komen, maar dit plan werd niet ten uitvoer gebracht.

Tijdens de Duitse bezetting van Nederland bleef Frans den Hollander directeur van de A.I., maar hij had contact met de Nederlandse regering in ballingschap. De bezetter eiste meteen na de overgave van Nederland heropening van de fabrieken, maar Den Hollander en zijn superieuren, bevelhebber Henri Winkelman en Secretaris-Generaal Cornelis Ringeling weigerden dit aanvankelijk. Op 20 juni 1940 hervatte A.I. de productie. Er werd nu voor de nazi's gewerkt maar het personeelsbestand daalde flink. Ook probeerde het bedrijf zo veel mogelijk civiele producten te maken. Dit kon omdat de machinefabriek in 1941 werd verzelfstandigd. Ook werd de Delftse fabriek in 1941 in het geheim ontmanteld. In 1944 werd de fabriek zelfs gesloten, waarop de bezetter fabriek en terrein leegroofde.

[bron: https://nl.wikipedia.org/wiki/Hembrug_(Zaanstad)]